Na Drodze do Inteligentnej Specjalizacji

Na Drodze do Inteligentnej Specjalizacji 

Tworzywa sztuczne stanowią podstawę współczesnej gospodarki, znajdują zastosowanie we wszystkich kluczowych branżach strategicznych gospodarki europejskiej, krajowej i regionalnej. Dynamicznie rozwija się udział tworzyw w branżach lotniczej i kosmicznej, motoryzacyjnej, informatycznej czy szeroko pojętej jakości życia (budownictwo ekologiczne, opakowania dla branży spożywczej, urządzenia medyczne itp.).

Na koniec roku 2023, w dziale 22 PKD 2007 (Produkcja wyrobów z gumy i tworzyw sztucznych) w województwie podkarpackim zarejestrowanych było 654 podmiotów. Struktura wielkościowa opiera się przede wszystkim na przedsiębiorstwach mikro (do 9 osób zatrudnionych), stanowiących 84% tej liczby. Przedsiębiorstwa małe (do 49 osób zatrudnionych) to 10,5%, a średnie i duże to 5,5%. Największa liczba przedsiębiorstw prowadzi działalność w klasie 2229Z Produkcja pozostałych wyrobów z tworzyw sztucznych (210 podmiotów), 2223Z Produkcja wyrobów dla budownictwa (174) oraz 2222Z Produkcja opakowań (133 podmioty).

W firmach tych zatrudnionych było 19742 osoby, co plasuje sektor na 4 miejscu w Polsce, za województwem Śląskim, Wielkopolskim i Dolnośląskim.

W roku 2023 przedsiębiorstwa z sektora osiągnęły wartość produkcji sprzedanej przemysłu w wysokości 9 333,1 mln zł, co plasuje sektor na 5 miejscu w Polsce (za Śląskim, Wielkopolskim, Dolnośląskim i Mazowieckim). 

Bardzo ciekawie prezentując się wnioski z analizy danych finansowych ze sprawozdań F-01 dla przedsiębiorstw z branży (Dział 22 PKD 2007) zatrudniających 10 i więcej osób i prowadzących księgi rachunkowe. Na koniec roku 2023 na podkarpaciu działało 76 tego typu przedsiębiorstw, stosunkowo niewiele w porównaniu do innych województw, plasując region pod tym względem na 8 miejscu. Wynika to z dużego rozdrobnienia branży w regionie. Mimo tego zjawiska, wyniki przedsiębiorstw regionalnych są wyjątkowo dobre: 

• 5 miejsce w kraju pod względem wielkości przychodów netto ze sprzedaży s, przy czym uwzględniając wielkość przychodu generowanego na podmiot jest to miejsce 2. (za dolnośląskim a przed śląskim); 
• 5. miejsce w kraju pod względem wartości sprzedaży eksportowej (5,52 mld PLN), przy czym przeliczając to na pojedynczy podmiot, region jest liderem w kraju (średnia sprzedaż 74,62 mln);
• 4. miejsce w kraju pod względem wielkości pozyskanych dotacji (32,61 mln); 
• 5. miejsce w Polsce wg liczebności poziomu zatrudnienia (15257 os.);
• 5. miejsce pod względem liczby rozpoczętych inwestycji (128);
• 5. miejsce pod względem nakładów na maszyny i urządzenia (373,96 mln);
• 3. miejsce pod względem nakładów na wartości niematerialne i prawne (24,56 mln);
• Największa w Polsce wartość kosztów zakończonych prac BR (11,15 mln, 30,1% udział w skali kraju). 

Należy podkreślić, iż powyższe dane nie odzwierciedlają całego sektora, do którego należą także inne firmy prowadzące działalność w branżowym łańcuchu wartości, w tym:

• producenci chemikaliów i wyrobów chemicznych, takich jak żywice, silikony, barwniki, pigmenty, compundy, farby i lakiery, włókna syntetyczne (w tym m.in. ŚNIEŻKA SA, GREINPLAST sp. z o.o., AKSIL Fabryka Specjalistycznych Wyrobów Lakierowych Sp. z o.o., LERG SA, SARZYNA CHEMICAL SP Z O.O., TEREZ PERFORMANCE POLYMERS Sp. z o.o.), 
• producenci maszyn i narzędzi/form do przetwórstwa tworzyw (w tym m.in. KOLTEX PRS Sp. z o.o. Sp. k., POL-SERVICE Jacek Majcher, EKOLINIA Mariusz Mieszkowicz, STOMET Sp. z o. o., REGFORM DZIAŁO Sp. j., MEGA MOLD Sp. z o.o.),
• przedsiębiorstw zajmujących się recyklingiem tworzyw (w tym m.in. NEWBORN PLASTIC Sp. z o.o., REPLAS RECYCLING PLASTICS Sp. z o.o., METKOM Sp. z o.o.) 

Szczególną rolę w łańcuchu wartości sektora odgrywają także jednostki naukowe i infrastruktura B+R zlokalizowana na terenie podkarpacia. Należy tu wymienić aktywnie współpracujący z przemysłem Wydział Chemiczny Politechniki Rzeszowskiej, w szczególności Katedra Kompozytów Polimerowych oraz Katedra Polimerów i Biopolimerów.  Z kolei na Wydziale Budowy Maszyn i Lotnictwa PRz funkcjonuje Katedra Przeróbki Plastycznej. Istotnym elementem infrastruktury B+R są także Centra Badawczo-Rozwojowe funkcjonujące m.in. w firmach MARMA POLSKIE FOLIE Sp. z o.o., SPLAST Sp. z o.o., GREINPLAST Sp. z o.o., MAKDOR Sp. z o.o. sp.k., ŚNIEŻKA SA. 

Powyższe dane potwierdzają znaczącą rolę regionu podkarpacia w krajowym sektorze tworzyw sztucznych oraz wskazują na istotny potencjał rozwojowy umożliwiający budowanie przewagi konkurencyjnej regionu i generowania innowacji. Uzasadnia to starania sektora o uzyskanie statusu regionalnej specjalizacji, co w istotny sposób przyczyni się do dalszego rozwoju przedsiębiorstw i bardziej efektywnej współpracy z branżami strategicznymi.

* * *

Autorzy: 

Prof. Maciej HENECZKOWSKI    

Jacek SZCZERBA (ENTERIO s.c., Serwis WWW.TWORZYWA.PL) 

Paweł WACNIK (INNpuls Sp.z o.o., koordynator KPTS POLIGEN)